Jak to stało się, że spektakl „Dziady” wywołał wydarzenia marcowe?

30 styczeń 1968 rok odbył się ostatni spektakl „Dziadów” w Teatrze Narodowym. Tego też dnia władze komunistyczne zakazały odgrywania sztuki ze względu na jej antyradziecki charakter. Efektem tego zakazu była demonstracja warszawskich studentów, którzy wyszli na ulicę zachęcając ludzi do walki z cenzurą. I choć zgromadzenie 8 marca 1968 roku zostało brutalnie spacyfikowane przez milicję, to zapoczątkowało tzw. wydarzenia marcowe – czyli kryzys polityczny, falę protestów i antysemickiej propagandy.

KALENDARIUM MARCA’68

30 stycznia – W Warszawie po raz ostatni wystawiono spektakl „Dziady” w reżyserii Kazimierza Dejmka. Zaraz po przedstawieniu doszło do manifestacji, której uczestnicy protestowali przeciwko cenzurze i domagali się dalszych spektakli. Zgromadzenie zostało rozpędzone przez milicję.

Luty – Tzw. wojna ulotkowa zapoczątkowana tekstem „Polityczny sens petycji w sprawie Dziadów” autorstwa Jacka Kuronia i Karola Modzelewskiego. Studenci zaczęli zbierać podpisy pod petycjami do rządu, w których protestowano przeciwko cenzurze. Działania te poparło środowisko literatów.

4 marca – Studenci Uniwersytetu Warszawskiego Adam Michnik i Henryk Szlajfer zostali relegowani z uczelni po rozmowie z francuskim dziennikarzem.

Marzec’68 w liczbach

W związku z wydarzeniami marcowymi zatrzymano ponad 2700 osób, w tym 359 studentów. Przed kolegiami postawiono blisko 700 osób, w tym 143 studentów.

Śledztwa wszczęto wobec 540 osób, w tym 207 studentów. Do sądu skierowano akty oskarżenia przeciwko 262 osobom, w tym 98 studentom i pracownikom naukowym.

Jacek Kuroń i Karol Modzelewski dostali po 3,5 roku więzienia. W pozostałych procesach wyroki były niższe i wahały się od 18 do 24 miesięcy.

Kilka tysięcy studentów zostało relegowanych z uczelni, zawieszonych w prawach studentów lub musiało starać się o ponowne przyjęcie. Na Politechnice Wrocławskiej jednorazowo skreślono 1553 studentów, zaś na Uniwersytecie Warszawskim 1616. Wielu spośród relegowanych otrzymało karty powołania do służby wojskowej.

W latach 1968-1969 z Polski wyemigrowało ponad 15 tys. osób pochodzenia żydowskiego. Wśród nich ok. 500 pracowników naukowych, ok. 1000 studentów, a także dziennikarze, filmowcy, pisarze i aktorzy.

Do końca marca 1968 r. z PZPR wyrzucono ponad 8 tys. osób. 80 funkcjonariuszy wysokiej rangi utraciło swoje stanowiska, 14 z nich pełniło funkcje ministerialne.

Publikacja zaczerpnięta z: rmf24.pl