Rola diety w trakcie terapii nowotworowej

Nowotwory, po chorobach układu krążenia, są najczęstszym problemem z jakimi borykają się współczesne społeczeństwa. Jak prognozują naukowcy, do 2030 roku liczba zgonów z powodu chorób nowotworowych może wzrosnąć do 13,1 miliona, podczas gdy w 2008 roku, z tego powodu zmarło 7,6 miliona osób. Niepokojące są również doniesienia dotyczące ogólnej liczby zachorowań – latach 1999 do 2009 wzrosła aż o 40 proc.

Materiał powstał we współpracy z Nutramil Complex

Rodzaje terapii

Po zdiagnozowaniu nowotworu złośliwego, przeprowadza się dwa rodzaje terapii.

Pierwszy to poddanie chorego zabiegowi chirurgicznemu, mającemu na celu usunięcie guza i ew. zajętych przez nowotwór tkanek. Po zabiegu stosuje się chemio- i/lub radioterapię, aby zwalczyć komórki nowotworowe w organizmie chorego.

Drugim sposobem jest leczenie wspomagające. Najczęstszym standardem postępowania w przypadku walki z nowotworem jest zastosowanie obu tych metod aby zwiększyć skuteczność terapii. 

Leczenie choć skierowane na nowotwór jest bardzo obciążające dla całego organizmu, również dla zdrowych komórek. Często, chemio i radioterapia wiąże się z działaniami niepożądanymi, które bardzo obniżają jakość życia pacjenta. Dlatego bardzo ważnym elementem leczenia wspomagającego jest także właściwe postępowanie związane z żywieniem pacjenta w tym trudnym okresie.

Jakie nowotwory najczęściej

Dane z 2009 roku pokazują, że częstość zachorowalności na poszczególne nowotwory u kobiet wyglądała następująco: nowotwory piersi, jelita grubego, płuca, macicy i jajnika.

U mężczyzn najczęściej diagnozowano nowotwór płuca, gruczołu krokowego, jelita grubego, pęcherza moczowego, żołądka i nerki.

Rola żywienia podczas terapii nowotworowej

Myśląc o pacjencie onkologicznym prze oczami mamy pacjenta bardzo szczupłego, wręcz wychudzonego. Dzieje się tak, że nowotwór zmienia sposób metabolizowania przez organizm składników odżywczych. Organizm zużywa nawet 20 – 30% więcej energii, niż organizm osoby zdrowej. Dlatego, już w momencie zdiagnozowania choroby, wielu pacjentów (15, aż do 40%) już jest niedożywionych, a brak wdrożenia odpowiedniego postępowania żywieniowego może pogłębić ten stan. W zależności od umiejscowienia nowotworu, ilość osób niedożywionych może wzrosnąć nawet do 80 proc. w zaawansowanym stadium choroby. Niedożywienie, tak niebezpieczne u osób chorych, może prowadzić do kacheksji, czyli do wyniszczenia nowotworowego, które niekorzystnie wpływa na ogólny stan chorego i przebieg leczenia. Jak alarmują specjaliści – aż jeden na pięciu chorych zmagających się z nowotworem, umiera nie z powodu wyniszczenia, jakie spowodowała choroba, ale z niedożywienia, które powstało w wyniku walki z rakiem[1]!

Pokarmy w chorobie nowotworowej muszą nie tylko dostarczyć organizmowi wszelkich niezbędnych składników do funkcjonowania, ale musi również dać odpowiednią ilość energii i białka do walki z chorobą i odbudowy uszkodzonych tkanek.

Dlatego konstruując jadłospis chorego należy pamiętać, aby każdy posiłek był pełnowartościowy i wysokobiałkowy!

Jeżeli pacjent ma problemy z przyjmowaniem odpowiedniej ilości pokarmu, między posiłkami warto podawać wysokoproteinowe preparaty żywności specjalnego przeznaczenia medycznego, np. Nutramil Complex. Produkty te, występują w postaci granulatu, łatwego do przyrządzenia: jako pyszny koktajl lub z możliwością dodania do posiłku – aby zwiększyć jego wartości odżywcze.

Problemy pacjentów podczas terapii

Podczas terapii choroby nowotworowej bardzo często pacjenci skarżą się na brak apetytu, przez co może następować spadek masy ciała. Niestety, brak reakcji, wdrożenia leczenia żywieniowego, może negatywnie wpłynąć na wyników leczenia chirurgicznego, chemioterapii oraz radioterapii.

Częstość występowania niedożywienia zależy również od tego, gdzie umiejscowiony jest guz. Najczęściej spotyka pacjentów;

• z nowotworem żołądka – 19% chorych[2],
• nowotworami neuroendokrynnymi – 25%,[3]
• z zaawansowanymi nowotworami jelita grubego – 39%[4]
• z nowotworami górnego odcinka przewodu pokarmowego – 52%[5]

Najczęściej i przyczyną niedożywienia i kacheksji u chorych na nowotwory są:

Utrata apetytu – pacjenci przyjmują nawet 60% mniej pożywienia w porównaniu do normalnego spożycia sprzed choroby, podczas gdy organizm potrzebuje nawet 20% więcej energii.

Pacjent odczuwa sytość nawet po spożyciu niewielkiej ilości pokarmu.  

Chory, poddany terapii przeciwnowotworowej cierpi na nudności, wymioty, staje się bardzo wrażliwy na zapachy i smaki.

Umiejscowienie guza – może powodować ból podczas pozywania posiłków, uczucie zalegania w żołądku. Może również negatywnie wpływać na wchłanianie składników odżywczych. Zespół objawów spowodowany miejscowym wzrostem guza: ból w trakcie połykania, zaleganie w żołądku, zła drożność przewodu pokarmowego i nieprawidłowe wchłanianie składników odżywczych;

Niebezpieczne niedożywienie

Jeżeli stan odżywienia pacjenta pogarsza się, może prowadzić do wyniszczenia nowotworowego, nowotworowego, charakteryzującego się utratą masy ciała, zmęczeniem, brakiem apetytu, objawami zapalnymi, opornością na insulinę, rozpadem białek mięśniowych, niedokrwistością niedobarwliwą oraz hipoalbuminemią.

W takiej sytuacji bardzo istotne jest wdrożenie odpowiedniego leczenia żywieniowego. Oprócz podstawowych składników odżywczych (białko, tłuszcze, węglowodany i elektrolity) dieta powinna uwzględniać także podaż witamin oraz pierwiastków śladowych. Ilość energii dla pacjenta poddanego terapii nowotworowej powinna wynosić od 25-35 kcal/kg m.c./dzień, natomiast u osób wyniszczonych od 40-45 kcal/kg. Zapotrzebowanie energetyczne powinno być dostosowane Indywidualnie przez lekarza lub dietetyka i uwzględniać wiek, płeć, aktywność fizyczna pacjenta, a także ewentualnie inne choroby współtowarzyszące.  

Jak konstruować dietę

Węglowodany

Organizm chorego potrzebuje energii, która w 55% powinna pochodzić z węglowodanów złożonych (pełnoziarnistych produktów zbożowych, warzyw i owoców). Prawidłowa ilość węglowodanów jest niezwykle istotna, ponieważ energia nie powinna być pobierana z białka, które organizm chorego wykorzystuje do odbudowy uszkodzonych tkanek i komórek.

Białko to postawa

Dieta chorych z nowotworami powinna być wysokobiałkowa.

Białko, będące podstawowym materiałem budulcowy wszystkich narządów w ciele człowieka, jest szczególnie konieczne  podczas regeneracji powstałych uszkodzeń.

Zapotrzebowanie organizmu na ten składnik odżywczy wzrasta nawet 20% energii ogółem w ciągu dnia. Dlatego należy zadbać o właściwą podaż dobrze przyswajalnego białka w diecie chorego, aby organizm nie sięgał z białek, z których zbudowane są mięśnie szkieletowe, skutkiem czego może być wyniszczenie organizmu.

Tłuszcze – jakość ma znaczenie

Duże znaczenie dla chorych ma ilość i jakość dostarczanych tłuszczów. Zaleca się, aby ich spożycie zapewniało nie więcej niż 25-30% dziennego zapotrzebowania energetycznego. Tłuszcze w diecie pacjenta onkologicznego powinny być pochodzenia roślinnego, z wysoką zawartością wielonienasycone kwasy tłuszczowe z rodziny omega-3, gdyż – jak pokazują badania – posiadają one zdolność do zmniejszania stanu zapalnego i stabilizują wydatki energetyczne. Należy ograniczyć w diecie tłuszcze zwierzęce.

Żywienie podczas chemioterapii

Jedna z najczęściej stosowanych metod terapii onkologicznych chemioterapia, zaburza cykle komórkowe szczególnie w komórkach szybko dzielących się. Może to prowadzić do zapalenia błony śluzowej przewodu pokarmowego, krwawienia i owrzodzenia. Podczas chemioterapii, pacjenci często doświadczają takich działań niepożądanych biegunka, wymioty, zaburzenia wchłaniania. Ten rodzaj terapii wpływa również niekorzystnie na odczuwanie smaku i zapachu przez chorego, co również może przyczyniać się do powstania lub pogłębienia niedożywienia.

Należy cały czas monitorować stan odżywienia chorego, ponieważ niedożywienie pogarsza skuteczność i tolerancję stosowanej chemioterapii.

Ważne, aby stosowana dieta nie pogarszała stanu chorego, należy zrezygnować ze składników źle tolerowanych, przypraw, które podrażniają lub są źle odbierane przez pacjenta. Jeżeli ilość przyjmowanego pokarmu jest niewystarczająca warto wprowadzić do diety żywność specjalnego przeznaczenia medycznego, aby uzupełnić wszystkie składniki odżywcze potrzebne choremu. Należ zwrócić uwagę na osmolarność produktów, im jest ona niższa, tym mniejsze ryzyko wystąpienia biegunki osmotycznej po spożyciu.

Żywienie chorych w czasie radioterapii

Praktycznie wszyscy pacjenci poddani radioterapii mają trudności z prawidłowym odżywianiem się. Szczególnie groźne okazać się to może u pacjentów z rakiem krtani, jamy ustnej oraz gardła, u których występują zaburzenia połykania prowadzące do rozwoju niedożywienia. Pacjenci doświadczają  zapalenia błony śluzowej, dysfagii czy bólu przy przełykaniu. U chorych z nowotworem umiejscowionym blisko gardła i krtani zaleca się wcześniejsze wdrażanie żywienia pozajelitowego.

Podsumowanie

Pamiętajmy, że niedożywienie chorego wiąże się z gorszą jakością życia, ale przede wszystkim mniejszą przeżywalnością. Leczenie żywieniowe należy wdrożyć niezwłocznie  w przypadku stwierdzenia niedożywienia lub gdy przerwa w przyjmowaniu pokarmów przez chorego jest dłuższa niż 7 dni.

Jeśli tradycyjne posiłki nie są w stanie zaspokoić zapotrzebowania energetycznego pacjenta, należy uzupełniać ją np. Nutramilem complex. Dostarcza on dużej porcji energii i stanowi samodzielny oraz pełnowartościowy posiłek. Zaś Nutramil complex Protein zapewni wysoką podaż białka – w porcji zawiera go aż 18,8g.

[1] Nutr. J. 2015; 14: 123
[2] Fukeda et al. 2015, Japan
[3] Maasber et al., 2015, Germany,
[4] Aaldriks et al. 2013, Netherlands
[5] Attar et al. 2016, France

Materiał powstał we współpracy z Nutramil Complex

Nutramil Complex Materiał prasowy

Artykuł zaczerpnięty ze strony http://www.medonet.pl/